Giới thiệu về cây lạc
Lạc (Arachis hypogaea) thuộc họ đậu (Fabacaea) có nguồn gốc từ Trung và Nam Mỹ là cây trồng có giá trị kinh tế cao, sản phẩm được sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày, công nghiệp chế biến và xuất khẩu. Là loại cây công nghiệp ngắn ngày, dễ trồng, thích hợp trong cơ cấu luân canh tăng vụ, cải tạo đất và có vị trí quan trọng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu cây trồng. Lạc là loại lương thực thực phẩm quen thuộc, giàu đạm, chất béo, khoáng chất, vitamin.
Ở Việt Nam cây lạc được trồng từ lâu đời, và là cây lấy dầu đứng thứ nhất về diện tích, sản lượng và xuất khẩu, hàng năm đóng góp khá lớn vào tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu nông sản của nước ta.
Yêu cầu sinh thái
Cây lạc đòi hỏi khí hậu nóng và ẩm. Nhiêt độ để cây lạc nảy mầm thấp nhất phải trên 12°C. Tốc độ nảy mầm nhanh nhất là 32 - 34°C. Nhiệt độ thích hợp cho thời kỳ phát triển thân lá là từ 20 - 25°C, thời kỳ ra hoa làm quả là 25 - 30°C. Độ ẩm đất cần cho cây lạc là 60 - 70%. Đất phải tơi xốp, cao ráo, thoát nước nhanh để tia quả dễ đâm vào đất. pH từ 5,5-6,5 để tạo điều kiện cho vi khuẩn nốt sần phát triển tốt.
Cây lạc có thể trồng ở nhiều vùng trên cả nước:
Vùng |
Đông xuân |
Hè thu |
Thu đông |
Bắc Trung bộ |
25/01-28/02 |
30/06 – 15/07 |
15/08 – 10/10 |
Nam Trung bộ |
15/12 – 10/01 |
15/04 – 15/05 |
|
Tây Nguyên |
15/05 – 10/06 |
01/08 – 15/08 |
(Nguồn: ttps://www.syngenta.com.vn/file/3181/download?token=B8wtNzi_)
Yêu cầu về dinh dưỡng
Cây lạc cũng như các loại cây trồng khác để sinh trưởng, phát triển bình thường tạo ra năng suất nó cần một số chất dinh dưỡng nhất định. Có một số chất cây tự lấy trong nước và không khí (C-H-O), có những chất cây phải lấy từ đất (N-P-K). Nếu đất không cung cấp đủ cho nhu cầu của cây ta phải cung cấp qua phân bón. Những yếu tố dinh dưỡng quan trọng đối với cây lạc là: N, P, K, Ca (vôi), vi lượng (Bo, molipden…).
Kỹ thuật trồng lạc
a. Làm đất:
Đất phải cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại, lên luống tùy từng chân đất mà cao hay thấp. Nhưng cứ khoảng 5-6 luống phải xẻ một rãnh thoát nước.
b. Mật độ khoảng cách, lượng giống
+ Mật độ: Cao hay thấp tùy thuộc vào loại đất, giống vụ... nhưng cần đảm bảo từ 25 - 30 cây/m2 sẽ cho năng suất cao.
+ Lượng giống 1000 m2 : 20 kg lạc vỏ.
c. Gieo hạt
Có 2 cách:
+ Cách 1: Gieo 1 hạt/1 hốc, hàng cách hàng 25 - 30 cm, hốc cách hốc 10-12 cm.
+ Cách 2: Gieo 2 hạt/ hốc, hàng cách hàng 35 -40 cm, hốc cách hốc 20 cm.
d. Chăm sóc
+ Dặm cây: Sau khi trồng nếu thấy cây lạc lên không đều, mất khoảng thì phải dặm càng sớm càng tốt. Nên dặm bằng hạt giống đã ủ nứt nanh để đỡ có sự chênh lệch giữa cây dặm và cây gieo trước.
+ Làm cỏ, bón thúc: Lúc trên thân chính cây lạc có 3 - 4 lá thật thì tiến hành làm cỏ (khoảng 15 ngày sau khi gieo). Lúc này xới nông 2 - 3 cm khắp mặt luống và rạch một rãnh nhỏ cách gốc độ 4 - 5 cm sâu khoảng 5-6 cm để bón thúc phân đạm cho lạc. Trong lúc xới kết hợp nhổ sạch cỏ dại và bắt sâu hại.
Sau khi lạc đã ra hoa lại tiến hành xới, lần này xới sâu hơn kết hợp vun gốc cho cây lạc.
+ Tưới nước: Khi thời tiết khô hạn phải tưới nước (nếu có điều kiện) chú ý vào hai thời kì chính là trước khi ra hoa (7 - 8 lá thật) và thời kỳ hình thành quả.
Bón phân cho lạc
a. Đạm (N)
Cây lạc có thể lấy đạm từ nhiều nguồn: Đạm từ khí trời thông qua vi khuẩn cố định đạm, nguồn đạm có sẵn trong đất, nguồn đạm từ phần hữu cơ và vô cơ. Do đất trổng lạc hầu hết có thành phần cơ giới nhẹ nên chất dinh dưỡng dễ rửa trôi và nhu cầu về đạm cùa các giống khác nhau, nên việc bón đạm phải thận trọng. Nếu bón quá ngưỡng sẽ gây nên hiện tượng mất cân bằng giữa sinh trưởng dinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực làm ảnh hưởng đến quá trình tích lũy sản phẩm đồng hóa về quả và hạt dẫn đến năng suất lạc thấp. Nếu để cây thiếu đạm cây sẽ mềm yếu, có dáng cao do sự sinh trưởng bị ngừng trệ sớm và các lá non phát triển không đầy đủ, màu lá ban đầu sáng màu chuyển sang màu xanh nhạt và cuống lá cũng chuyển màu, lá sẽ dần ngà sang màu vàng. Hiện tượng chuyển màu tập trung ở giữa lá. Các lá non cũng bị nhạt và chuyển màu. Theo tính toán các nhà nghiên cứu đã đưa ra lượng đạm thích hợp bón cho cây lạc là 20 - 30 kg N/ha vào lúc gieo và thời kỳ 3 - 5 lá. Đối với các giống lạc có dạng hình thâm canh (LI4. MD9, LI8, LI5...) thân cứng, chiều cao cây vừa phải lượng đạm thích hợp ờ mức 45 kg/ha.
b. Lân (P2O5)
Lân là yêu tố dinh dưỡng chủ đạo của cây lạc và cũng là một trong những yếu tố hạn chế năng suất trên các loại đất trồng lạc có thành phần cơ giới nhẹ. Lân có tác dụng kích thích sự sinh trưởng của cây lạc, làm cho lạc chín sớm. Lân thúc đẩy sự phát triển của nốt sần, có tác dụng tốt đến việc ra hoa, đậu quả cũng như làm tăng sức sống của hạt. Theo kết quả nghiên cứu về lân đối với lạc cho thấy rằng với nền phân chuồng 8-10 tấn/ha, bón bổ sung 60 kg P2O5 + 60 kg K2O + 30 kg N đạt giá trị kinh tế cao nhất. Trung bình hiệu suất 1 kg P2O5 đạt 4 - 6 kg lạc vỏ.
c. Kali
Kali đóng vai trò quan trọng trong quá trình quang hợp và sự phát triển quả, làm tăng khả năng giữ nước của tế bào, tăng tính chịu hạn và chống đổ của cây. Ngoài ra kali còn có tác dụng làm tăng khả năng hấp thu N và P. Thiếu hụt kali sẽ làm cây sinh trưởng chậm lại, mép lá bị hóa vàng, lá cháy xém và bị khô vào lúc trưởng thành. Thừa kali ở vùng quả làm cản trở hấp thu Ca, làm thối quả và có vết (quả không căng mẩy). Hiệu suất 1 kg K2SO4 trên đất bạc màu là 8 - 10 kg lạc vỏ.
d. Vôi (Ca)
Vôi có ảnh hưởng rõ rệt đến sản lượng, đến độ mẩy của quả và chất lượng hạt lạc. Cho nên khi thiếu vôi quả lạc sẽ không đầy, vỏ quả dòn, tỷ lệ đậu quả giảm. Vôi là một trong những yếu tố quan trọng nhất để sản xuất lạc hạt to. Nhu cẩu vôi của lạc cao nhất là lúc hình thành quả và hạt. Đặc điểm của thiếu hụt canxi là chồi cây màu tối, nảy mẩm và mọc chậm, cây con sống thấp, sinh trưởng chậm, cây yếu.
Việc bón vôi cho lạc không chỉ có ý nghĩa là để làm tăng trị số pH đất mà còn cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho lạc đổng thời tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn cố định đạm phát triển dễ dàng và diệt nấm vệ sinh đồng ruộng.
Vì canxi không di động trong cây nên bón vôi trực tiếp vào gốc trước khi vun hoặc héo hoa đợt 2 sẽ giúp tia quả hút canxi trực tiếp vỏ quả mỏng và hạt mẩy hơn. Hiện nay lượng vôi bón cho lạc khoảng 400 - 600 kg/ha tùy từng loại đất mà bón làm 2 đợt (bón lót và bón thúc khi héo hoa đợt 2).
e. Các yếu tố vi lượng
Trong những năm gần đây việc sử dụng các yếu tố vi lượng và các chất điểu hòa sinh trưởng đã trở thành phổ biến trong thâm canh cây trồng trong đó có cây lạc.
- Molipden: Có tác dụng tăng hoạt tính vi khuẩn nốt sần, tăng khả năng đồng hóa nitơ. Khi lạc được phun molipden lên lá giai đoạn trước khi ra hoa sẽ làm tăng năng suất từ 10 -16%. Molipden được cung cấp cho cây bằng cách phun dung dịch amôn molipđat 0,3% lên lá lạc trước khi bắt đầu ra hoa.
- Bo: Là yếu tố giúp cho quá trình phát triển rễ, tăng khả năng chịu hạn, giúp quả không bị nứt, hạn chế nấm bệnh xâm nhập. Thiếu B làm tỷ lệ đậu quả giảm, tăng hạt lép, sức sống của hạt giảm. Có thể cung cấp B cho lạc bằng cách phun dung dịch axit boric 0,03% cho cây lạc lúc ra hoa hoặc bón muối borat 10 kg/ha cho cây lạc để có tác dụng làm tăng năng suất lạc.
- Sử dụng sunphat mangan cũng góp phần làm tăng năng suất lạc. Hiệu quả của phân vi lượng đến năng suất lạc đã thể hiện rất rõ khi phun tổng hợp cả bo, molipden và mangan với liều lượng mỗi lẩn phun 100 g molipdat amôn, 100g axit boric và 100 g sunphat mangan cho 1 ha trồng với nồng độ 0,1%.
* Bón tỷ lệ N:P:K cân đối
Theo nhiều nghiên cứu về các yếu tố dinh dưỡng với lạc trên nhiều loại chân đất khác nhau người ta đã rút ra tỷ lệ 1:3:2 (30 N: 90 P2O5 : 60 K2O) chung cho sản xuất lạc ở miền Bắc là phù hợp trên nền 10 tấn phân chuồng mục. Đối với các giống có tiềm năng năng suất cao có thể tăng tỷ lệ theo quy định.
(Nguồn: 2007. Kỹ thuật trồng cây lúa, ngô, lạc đậu tương, mía)
Lượng phân bón cụ thể như sau (ha): (Nguồn:https://www.syngenta.com.vn/file/3181/download?token=B8wtNzi_)
* Phân chuồng: 4 – 5 tấn.
* Vôi: 400 – 500 kg.
* Urê: 120 kg.
* Supe lân: 500 – 550 kg.
* KCl: 145 – 150 kg.
Cách bón:
* Bón vôi:
+ Lần đầu bón ½ lượng vôi trước khi bừa phẳng ruộng.
+ Lần hai bón ½ lượng vôi khi lạc đã ra hoa xong.
* Bón lót: Toàn bộ phân chuồng + KCl + ½ supe Lân + 1/3 urê + Thuốc trừ mối, kiến + dế.
* Bón thúc:
+ Lần 1: 10-15 ngày sau khi gieo (2-3 lá kép) bón 1/3 urê.
+ Lần 2: 25-30 ngày sau khi gieo (cây có 2-3 lá kép) bón 1/3 urê + ½ supe lân.