Bón phân cho sắn
Sắn (cassava ) Nguồn ảnh http://fcri.com.vn
Sắn có tên khoa học là Mưanihot esculenta Crantz và tên tiếng Anh là cassava. Sắn là cây ngày ngắn, ưa nắng, giảm bức xạ mặt trời làm chiều dài lóng tăng, làm giảm tốc độ ra lá, tuổi thọ của lá, diện tích lá và quá trình vận chuyển chất khô về củ. Nhiệt độ trung bình thích hợp cho sắn sinh trưởng là 23°- 25°C, sinh trưởng ngừng khi nhiệt độ thấp hơn 10°C và sinh trưởng rất chậm ở nhiệt độ 40°C, nếu nhiệt độ thấp hơn 10°C kéo dài thì phần trên mặt đất của cây sắn có thể bị chết héo, nhưng khi thời tiết ấm lên mầm lại được mọc ra từ gốc.
Những giống sắn phổ biến ở Việt Nam: Xanh Vĩnh Phú, Gòn, Nếp, Ba Trăng, Lá tre, Mì kè, HL23, KM94, KM140, KM98-5, KM95-3, KM98-1, KM 98-7, KM111-1, CM 101, SM937-26, KM419, NA1, KM21-12, 08SA06.
Thời gian sinh trưởng của sắn từ khi trồng đến khi thu hoạch có thể kéo dài từ 8 tháng cho đến 18 tháng phụ thuộc vào giống và điều kiện thời tiết. Ở điều kiện Việt Nam thời gian sinh trưởng của các giống hiện hành kéo dài từ 8- 10 tháng.
Yêu cầu đất đai và thời vụ
- Về đất đai
Cây sắn có thể sinh trưởng và phát triển bình thường trên cả đất giàu và nghèo dinh dưỡng. So với các cây trồng khác, sắn là loại cây chịu đất nghèo dinh dưỡng hơn so với các cây trồng khác. Vì thế, trong chế độ canh tác du canh và quảng canh, sắn thường được trồng cuối cùng trong một chu kỳ khai thác đất dốc.
Sắn là cây trồng dễ tính, không có yêu cầu khắt khe đối với đất, có thể trồng trên đất rất nghèo dinh dưỡng như đất cát, đất bạc màu, đất thoái hóa cho đến đất có độ phì nhiêu cao. Khác với cây có củ khác, sắn được trồng trên đất có thành phần cơ giới nặng cũng có thể cho năng suất cao ; ở Côlômbia sắn được trồng trên đất phù sa có hàm lượng sét trên 50% vẫn cho năng suất tới 80 tấn/ ha (C. J. Asher, D. G. Edwards và R. H. Howeler, 1980). Nếu đất thoát nước kém hay bị đọng úng nước lâu ngày trên mặt ruộng, sắn sinh trưởng kém và cho năng suất thấp hay không có củ hoặc nếu có thì củ cũng dễ bị thối.
Sắn thích hợp nhất với đất thịt, thịt nặng, tuy nhiên, để cây phát triển tốt và năng suất củ cao, đất phải được làm tơi xốp và tầng đất phải dày tối thiểu 70 cm, ngược lại ở những loại đất có tầng canh tác mỏng, cây sắn sinh trưởng kém, năng suất thấp và nhiều xơ. Sắn phát triển ở đất có phản ứng chua tốt hơn là ở trên đất có phản ứng kiềm, điều này đã được khẳng định thông qua sự phát triển bình thường của sắn trên đất dốc, là đất có phản ứng chua. Tuy nhiên, trên đất có phản ứng kiềm với pHKCl từ 7,0-8,5 (đất đỏ và đất xám vùng bán khô hạn), sắn vẫn phát triển được.
- Về thời vụ
Ở miền Bắc từ đèo Hải Vân trở ra, cây sắn được trồng chủ yếu ở vụ xuân, vào tháng 2 và tháng 3 dương lịch, thu hoạch từ tháng 10 đến tháng 12. Tuy nhiên ở từng vùng khác nhau, thời vụ cũng khác nhau:
T- Trung du, miền núi phía Bắc: Sắn trồng từ trung tuần tháng 2 đến đầu tháng 3 (riêng Sơn La trồng vào đầu tháng 4) trước khi trời mưa 5-10 ngày.
Ở miền Nam cây sắn được trồng vào đầu mùa mưa, từ cuối tháng 3 đến hết tháng 4. Ngoài ra, ở một số nơi còn trồng thêm một vụ vào cuối mùa mưa để dải vụ.
Làm đất và mật độ
Đất trồng sắn thường ở vùng đồi núi, có nhiều cây bụi hoặc gốc cây lớn, nên trước hết phải làm vệ sinh đồng ruộng, thu gom hết gốc cây, rễ cây và làm sạch cỏ dại. Sau đó chia ruộng trồng sắn ra thành từng lô để tiện đi lại trong chăm sóc và thu hoạch. Lô đất được chia theo chiều ngang dốc nhằm ngăn chặn dòng chảy hạn chế xói mòn. Dọc theo bờ ngang của lô cần tạo nên các băng chắn xói mòn bằng cây phân xanh, bằng cỏ hay xếp đá. Không cầy bừa đất vào giai đoạn mưa to kéo dài. Những khu đất quá dốc, không nên cầy bừa, khi trồng, tiến hành cuốc hố theo đúng mật độ trồng của từng giống và loại địa hình.
Mật độ trồng sắn phụ thuộc vào độ phì nhiêu của đất, đất xấu trồng mang hơn, đất tốt trồng thưa hơn:
Đất xấu: trồng với khoảng cách 0,95 x 0,95 m, hay mật độ 11.080 cây/ha.
Đất tốt: trồng với khoảng cách 1 x 1 m, hay với mật độ 10.000 cây/ha.
Sử dụng phân bón cho sắn
Cây sắn có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt trên đất xấu và chua muốn có năng suất cao nhất thiết phải bón phân đủ và cân đối, không được coi nhẹ việc bón phân cho cây sắn.
Liều lượng và tỷ lệ phân bón N-P-K thích hợp bón cho sắn là 1-0,5-1 với các liều lượng cho 1 ha trồng sắn như sau:
+ Phân chuồng: (5-10) tấn/ha.
+ Mức thâm canh trung bình: 80 kg N + 40 kg P2O5+ 80 kg K2O.
+ Mức thâm canh cao: 160 kg N + 80 kg P2O5+ 160 kg K2O.
Bón lót: tùy theo tính chất đất mà có phương pháp bón phân. Đối với đất có tỷ lệ sét cao (thường phải làm luống). Bón lót phân chuồng và phân lân và bón theo hàng, rãnh hay theo hốc, cần phải phủ đất kỹ trước khi đặt hom sắn. Đối với đất có thành phần cơ giới nhẹ (thường trồng theo hốc và không lên luống), bón lót phân chuồng và phân lân cách hốc đặt hom sắn khoảng 15-20 cm.
Bón thúc: Chia làm hai đợt:
+ Đợt 1: Bón 1/2 lượng phân đạm và phân kali cách gốc sắn 20-30 cm và lấp kín đất sau khi trồng 25 đến 30 ngày, kết hợp với xới phá váng và diệt cỏ.
+ Đợt 2: Bón 1/2 lượng phân đạm và phân kali còn lại cách gốc 30- 35 cm, lấp kín phân kết hợp với xới nông và làm cỏ.
Trồng xen:
Sắn là cây hàng rộng, giai đoạn sinh trưởng 1- 4 tháng đầu rất chậm. Do đó, trồng xen sắn với cây họ đậu vừa có tác dụng nâng cao hiệu quả kinh tế trên 1ha đất trồng trọt và vừa cải tạo đất trồng sắn.
- Đất bằng (độ dốc < 8%) trồng xen lạc, đậu xanh hoặc một số cây họ đậu. Giữa 2 hàng sắn xen 2 hàng lạc hoặc 2 hàng đậu xanh, khoảng cách giữa 2 hàng sắn là 1,0 - 1,2 m; giữa 2 hàng lạc và đậu xanh là 0,25 - 0,30 m và giữa 2 cây lạc và đậu xanh là 0,15 - 0,20 m.
- Đất dốc (độ dốc > 8%) nên trồng cỏ Vetiver làm hàng rào chắn theo đường đồng mức, khoảng cách giữa các hàng rào là 10 - 20 m.
Lưu ý khi bón phân cho sắn
Cần chú ý bón thêm các loại phân và chất cải tạo đất có chứa nhiều canxi và các nguyên tố trung lượng khác như magiê và lưu huỳnh. Nếu không bón đủ các chất này, việc bón phân N, P, K sẽ kém hiệu quả. Các loại “phân nền” này có thể là vôi, lân nung chảy, lân supe. Nếu dùng lân nung chảy hoặc bón vôi, cần chú ý sử dụng một lượng phân đạm dưới dạng SA để bổ sung lưu huỳnh cho cây. Ngoài ra việc bón thêm phân hữu cơ hàng năm là rất hiệu quả. Trên nền các loại phân này người ta khuyến cáo bón phân N, P, K theo tỷ lệ 2:1:2 nếu phân nền là vôi, hay 3:1:3 nếu phân nền là lân nung chảy hoặc supe lân sẽ cho kết quả tốt (Nguồn http://iasvn.org).
Sắn chủ yếu trồng trên đất dốc nên khi bón phân cần lưu ý bón cuốc lỗ bỏ phân vô gốc rồi lấp đất lên để tránh sự bốc hơi và rửa trôi khi trời mưa.